نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

• مزدشت گیتی ¹
• الهام صمدی کلخوران ²
• خدیجه عباسی ³

¹ عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان

² استادیار پژوهشی بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

³ گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

سیب‌زمینی با سطح کشت بیش از ۱۵۲ هزار هکتار و تولید سالانه بیش از پنج میلیون تن، یکی از محصولات استراتژیک کشاورزی ایران است که نقش مهمی در اقتصاد ملی و صادرات به کشورهای همسایه ایفا می‌کند. بر اساس آمار FAO، سیب‌زمینی پس از گندم، برنج و ذرت، چهارمین محصول زراعی جهان است و کشور ایران با سطح کشت بیش از 147 هزار هکتار و تولید 3/5 میلیون تن در جایگاه سیزدهم جهانی و سوم آسیا قرار دارد. استان همدان با میانگین عملکرد ۴۰ تن در هکتار، سهم ۲۰ درصدی تولید کشور را به خود اختصاص داده است. یکی از چالش‌های عمده در تولید سیب‌زمینی، عارضه ترک‌خوردگی غده است که بافت اپیدرم غده را در پاسخ به فشارهای فیزیولوژیک و محیطی مانند نوسانات آبیاری، تنش حرارتی، خشکی و تغذیه نامتعادل، آسیب‌پذیر می‌کند. این عارضه می‌تواند ناشی از عوامل متعددی شامل آلودگی به ویروس‌ها (PVX, PVY, PVA, PVV)، ویروئیدها (PSTVd)، قارچ‌ها (Rhizoctonia spp.)، باکتری‌ها (Erwinia, Clavibacter spp.)، نماتدها (Ditylenchus dipsaci)، عدم تعادل عناصر غذایی به ویژه کلسیم و بُر، باقیمانده علف‌کش‌های سیستمیک، آبیاری نامناسب و آسیب مکانیکی در زمان برداشت باشد. مدیریت پیشگیرانه شامل استفاده از غده‌های بذری گواهی‌شده و ضدعفونی‌شده، انتخاب ارقام مقاوم، بهینه‌سازی تراکم بوته و سیستم آبیاری، تنظیم تغذیه متعادل عناصر ماکرو و میکرو، کاهش باقیمانده علف‌کش‌ها و رعایت شرایط مناسب برداشت و انبارداری است. این مقاله با ارائه تحلیل جامع عوامل ایجاد ترک خوردگی و راهکارهای مدیریت آن، با هدف افزایش کیفیت غده و بازدهی محصول سیب‌زمینی در شرایط اقلیمی و کشاورزی ایران تدوین شده است.

کلیدواژه‌ها

• سیب زمینی
• ترک خوردگی
• بیماری فیزیولوژیک
• ویروسهای گیاهی

موضوعات

• گیاهپزشکی - بیماریهای گیاهی