نوع مقاله : مقاله علمی - ترویجی
نویسنده
دانشیار بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران
چکیده
این پژوهش، به منظور معرفی محلول غذایی مناسب برای تولید مینی‌تیوبر سیب‌زمینی و افزایش تعداد و وزن مینی‌تیوبر به ازای هر گیاهچه در شرایط گلخانه‌ای در منطقه اردبیل در سال 1400 اجرا شد. گیاهچه‌های سه رقم سیب‌زمینی به نام‌های آگریا، رزا و آنوشا در دو سطح استفاده از محلول غذایی معرفی شده و بدون استفاده از محلول غذایی (شاهد) در گلخانه بررسی شدند. با استفاده از محلول غذایی معرفی شده، رقم آنوشا با تعداد 9 مینی‌تیوبر در بوته و 1256 مینی‌تیوبر در مترمربع دارای بالاترین مقدار بود. این رقم در شرایط بدون استفاده از محلول غذایی (شاهد) 4 مینی‌تیوبر در بوته و 431 مینی‌تیوبر در مترمربع داشت. بالاترین ارتفاع بوته در رقم آگریا در شرایط استفاده از محلول غذایی 192 سانتیمتر بدست آمد. این رقم در شرایط بدون استفاده از محلول غذایی (شاهد) ارتفاع بوته 35 سانتیمتر داشت. اختلاف تعداد مینی‌تیوبر در مترمربع در دو شرایط استفاده از محلول غذایی معرفی شده و شاهد 825 مینی‌تیوبر می‌باشد.
چکیده تصویری
)
تازه های تحقیق
گیاهچه های سالم و عاری از بیماری رقم های سیب زمینی آگریا، رزا و آنوشا پس از ریشه‌زایی در آزمایشگاه کشت بافت، به گلخانه تطابق‌پذیری منتقل و سپس در بستر (شامل کمپوست گیاهی و پوکه معدنی به نسبت 1:1 حجمی) کشت شدند. تحلیل کمپوست گیاهی در جدول 1، نشان داده شده است. مطابق جداول 2 و 3 در تیمارهای مختلف از محلول غذایی حصول شرکت اکین تاریم ترکیه [(Ekin Tarim) و بدون محلول غذایی (شاهد) در گلخانه در سال 1400 استفاده شد. در هر دو تیمار، از گوگرد مایع (محصول شرکت پروفرت ترکیه) به مقدار 0/4 میلی لیتر در یک لیتر آب، کود اوره به مقدار 1/5 گرم و کود فسفات آمونیوم به مقدار 1 گرم در یک لیتر آب استفاده شد. در هر مترمربع، تعداد 100 گیاهچه به فاصله 10×10 سانتیمتر کشت شد. آب مورد نیاز گیاهچه ها براساس نیاز گیاه و به روش آبیاری قطره ای (تیپ) صورت گرفت. pH محلول غذایی در حدود 5/8 تنظیم شد. برای مبارزه با علف های هرز قبل از کاشت گیاهچه سیب زمینی، از سم پاراکوات به‌میزان 0/3 میلی لیتر در مترمربع استفاده شد. خاکدهی پای بوته زمانی که ارتفاع بوته ها بین 10 تا 20 سانتیمتر بود، با حجم مناسبی از خاک انجام گرفت. برای مبارزه با ناقلین بیماری‌های ویروسی از سم کنفیدور در دو مرحله به مقدار 0/025 میلی لیتر در مترمربع استفاده شد. در طی دوره رشد و بعد از برداشت محصول، صفات ارتفاع بوته، تعداد ساقه اصلی در بوته، تعداد و وزن مینی تیوبر در بوته و در متر مربع اندازه‌گیری شد.
نتایج نشان داد که در شرایط استفاده از محلول غذایی، رقم آنوشا با 1256 مینی تیوبر در مترمربع دارای بالاترین مقدار بود. این رقم در شرایط بدون استفاده از محلول غذایی (شاهد) دارای 4 مینی تیوبر در بوته و 431 مینی تیوبر در مترمربع بود (شکل 1). بالاترین ارتفاع بوته مربوط به رقم آگریا در شرایط استفاده از محلول غذایی و برابر 192 سانتیمتر بود. این رقم در شرایط بدون استفاده از محلول غذایی (شاهد)، ارتفاع بوته‌ای برابر 35 سانتیمتر داشت (شکل 2). اختلاف تعداد مینی تیوبر در مترمربع در دو شرایط استفاده از محلول غذایی و شاهد، 825 مینی تیوبر بود. زراعت سیب زمینی نقش تعیین کننده ای در اقتصاد استان اردبیل دارد و اساس تغییرات اقتصادی و حتی معیشتی مردم متأثر از تولید و عرضه این محصول راهبردی بوده و به‌نوعی در جریان زندگی اقتصادی مردم دخالت دارد. ترویج نتایج حاصل از این پژوهش، کمک مؤثری در زمینه تأمین بذر سالم سیب زمینی برای کشاورزان و حتی امکان فروش و صادرات به کشورهای هم‌جوار استان اردبیل خواهد بود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
سیب زمینی یکی از مهم‌ترین گیاهان زراعی است و از نظر اهمیت غذایی و تولید، بعد از گندم و برنج قرار دارد (5). سطح زیرکشت سیب زمینی جهان در سال 2021، حدود 18 میلیون هکتار و مقدار تولید آن برابر 368 میلیون تن بود. بزرگ‌ترین تولیدکننده سیب‌زمینی دنیا، کشور چین با تولید حدود 100 میلیون تن گزارش شده است. کشور ما در جهان، رتبه سیزده و در آسیا بعد از چین و هند، رتبه سوم را دارد (4). براساس آخرین آمار وزارت جهاد کشاورزی در سال 1399، سطح زیرکشت سیب زمینی در کشور حدود 143 هزار هکتار، میزان تولید آن حدود 5/3 میلیون تن و عملکرد مربوط حدود 37 تن در هکتار بوده است (1). تولیــد غده های بذری سیب زمینی در کشــور باعث جلوگیری از واردات ســیب زمینی بــذری، صرفه جویــی ارزی، اسـتقلال و امنیـت می شود. بهینه شدن تولیــد مینــی تیوبــر در کشور، تأمیـن گیاهچـه سالم‌سـازی‌شـده ارقام سیب زمینی، آموزش نیـروی انسـانی و کمـک بـه تجهیـز آزمایشـگاه‌ها و گلخانه هـا، موجـب شده که بخش خصوصی انگیزه لازم را برای فعالیت در ایـن عرصـه پیدا کند. احـداث چنیـن شـرکتهایی سـبب ایجـاد اشـتغال مسـتقیم و دائمــی برای جوانــان ایــن کشــور در بخــش آزمایشــگاه و گلخانــه شــده اســت. بــرای ســطح زیــرکشــت 143 هــزار هکتــاری ســیب زمینی در کشــور، نیــاز بــه تأمیــن حــدود 700 هــزار تــن غــده بــذری در طبقه گواهی‌شده A می‌باشد. بــرای تأمیــن این مقدار غـده بـذری، ضـروری اسـت که سـالیانه حدود 10 تا 12 میلیـون عـدد مینـی تیوبـر در کشور تولیـد شـود. ایـن تعداد مینـی تیوبـر کاملاً تأمین‌کننـده نیـاز داخلـی بـرای تولیـد کلاسهـای مختلـف غـده بـذری سـیب زمینی ارقـام موجـود در کشـور می باشد و نیازی به واردات سیب زمینی از کشورهای خارجی نمی باشد (3). در یک برنامه تولید بذر سیب زمینی، استفاده از محلول غذایی مناسب و بهینه‌شده باعث افزایش تعداد مینی تیوبر در بوته می شود (2). با استفاده از محلول غذایی مناسب، می توان تعداد و وزن مینی تیوبر را افزایش داد. زراعت سیب زمینی نقش تعیین کننده ای در اقتصاد استان اردبیل دارد و اساس تغییرات اقتصادی و حتی معیشتی مردم متأثر از تولید و عرضه این محصول راهبردی بوده و به‌نوعی در جریان زندگی اقتصادی مردم، دخالت دارد. ترویج نتایج حاصل از این پژوهش، کمک مؤثری در زمینه تأمین بذر سالم سیب زمینی برای کشاورزان و حتی امکان فروش و صادرات به کشورهای هم‌جوار استان اردبیل خواهد بود. هدف از این پژوهش، معرفی محلول غذایی مناسب برای تولید مینی تیوبر سیب زمینی و بالا بردن تعداد و وزن مینی تیوبر به ازای هر گیاهچه در شرایط گلخانه ای می باشد.
)