نوع مقاله : مقاله علمی - ترویجی

نویسنده

• آژنگ جاهدی ترک

استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات گیاه‌پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران

چکیده

سیب‌زمینی از نظر جیره غذایی در بین محصولات کشاورزی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. از مهمترین عامل محدود کننده تولید آن، علف‌های هرز می‌باشند که قادرند از طریق رقابت در مصرف منابع مزرعه، عملکرد محصول را به شدت کاهش دهند. علف های هرز، منجر به کاهش در صفات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی بوته سیب زمینی می‌گردند. رقابت آن ها منجر به کاهش ماده خشک بوته، شاخص سطح برگ، سرعت رشد غده، دوام سطح برگ، درصد جذب نور و تعداد شاخه‌های فرعی سیب زمینی می شوند. گستردگی اقلیم های کشت سیب‌زمینی، باعث بروز دشواری در مبارزه با علف های هرز در این محصول شده ‌است. مطالعه های انجام شده حاکی از است که مدیریت تلفیقی، مناسبترین راهکار کنترل علف‌های هرز می‌باشد. در این شیوه، کلیه عوامل تاثیر گذار بر رشد محصول و علف هرز، مورد بررسی قرار گرفته و متناسب با آن و امکانات موجود، جهت کنترل علف های هرز استفاده می‌گردد. در این شیوه، سه هدف، افزایش توان رقابتی گیاه اصلی از طریق مدیریت به زراعی، کاهش جمعیت علف‌هرز در هنگام جوانه زنی گیاه زراعی و پایین نگه داشتن نسبت تراکم علفهای‌هرز به وسیله تغییر دادن روش‌های مدیریت مزرعه دنبال می‌شود. آزمایشات متعددی در رابطه با مدیریت تلفیقی علف های هرز مزارع سیب زمینی با رعایت اصول زراعی، کاربرد عملیات مناسب خاک ورزی در زمان داشت، افزایش اثر بخشی و کاهش مصرف علفکش، در کشور انجام شده و نتایج و یافته های تحقیقاتی مختلفی موجود است که در قالب دستورالعمل جامع در در این مقاله به شکل خلاصه ارایه شده است.

چکیده تصویری

تازه های تحقیق

• به جای یک بار سم‌پاشی علف‌کش متری‌بیوزین(سنکور) به‌میزان 750 گرم در هکتار، دو بار سم‌پاشی علف‌کش با تقسیم میزان سم به 250 و 500 گرم در هکتار به ­ترتیب و با فاصله یک هفته از هم انجام شود. این عمل ضمن کاهش احتمال خسارت علف‌کش به محصول، موجب 9 درصد افزایش اثربخشی آن و در نتیجه افزایش 48/22 درصدی عملکرد در آزمایش تحقیقاتی شد (3).
• کاربرد ترکیبی (اختلاط دو علف‌کش متری­بیوزین و پندی­متالین (پرول)) به­ ترتیب با 500 گرم و 2 لیتر در هکتار به‌صورت یک­بار سم‌پاشی پیش­ رویشی، ضمن کاهش مصرف متری­بیوزین به‌میزان 33 درصد و کاهش خطر خسارت احتمالی به محصول، موجب افزایش اثربخشی کنترلی علف­های­ هرز به‌میزان 4 درصد در مقایسه با کاربرد منفرد علف‌کش متری­بیوزین با میزان 750 گرم شد.
• در شرایط ترسالی و در بهار به‌دلیل بارش ­های مستمر، بهتر است که از مقادیر کاهش‌یافته این سم (متری­بیوزین 500 گرم) و یا ترکیبی آن با پندی­متالین (پرول) استفاده شود. اگر حداکثر تا 10 درصد مزرعه سبز شده بود، بهترین تیمار علف‌کشی، کاربرد متری­بیوزین 500 گرم با 2 لیتر پندی­متالین ( پرول) است ولی اگر تا 15 درصد مزرعه سیب‌زمینی از سطح خاک خارج شده بود، بهتر است از تیمار ترکیبی متری­بیوزین 350 گرم به‌همراه 3- 5/2 لیتر پرول استفاده شود و در صورتی که مزرعه بیش از 15 درصد سبز شده بود به‌شرطی که علف­های هرز سبز نشده باشند، می‌توان از پرول به‌میزان 3 لیتر در هکتار استفاده کرد (3).
• خاک‌دهی و خاک‌ورزی ردیفی مزرعه پس از سم‌پاشی علف‌کش متری­بیوزین یا سایر علف‌کش­ های خاک مصرف، موجب بی­ اثر شدن سم بین پشته­ ها (به ­دلیل برداشته شدن لایه سطحی خاک سم‌پاشی‌شده به‌وسیله عملیات خاک‌دهی) و صرف هزینه اضافی است. در آزمایشی (2) استفاده از سم‌پاشی نواری روی پشته‌های کشت به عرض 25 سانتی‌متر و عدم سم‌پاشی بین خطوط کاشت علاوه بر کنترل مطلوب علف‌های هرز، باعث کاهش مصرف سم علف‌کش متری­بیوزین تا میزان 66 درصد شد که علاوه بر کاهش هزینه از جنبه زیست‌محیطی و مقاومت علف­ های هرز به علف­ کش­ها نیز بسیار حائز اهمیت است. در این روش، سم‌پاشی نواری علف­کش به ­صورت پیش­ رویشی انجام شد. پس از رویش سیب­ زمینی و قبل از هم‌پوشانی بوته­ ها در مزرعه نیز عملیات خاک‌دهی و خاک‌ورزی بین ردیف کاشت انجام شد. یعنی با روش تلفیقی، علف­های ­هرز روی پشته­ ها به‌وسیله علف‌کش و علف­ های­ هرز بین پشته­ ها به‌وسیله خاک­ ورزی مهار شدند.  

کلیدواژه‌ها

• اصول زراعی
• دوره بحرانی
• عملکرد
• علف هرز
• مدیریت تلفیقی

موضوعات

• زراعت و اصلاح نباتات