سیب‌زمینی محصولی است که دارای نوسانات زیادی در قیمت و تولید می‌باشد. این محصول در جهان از نظر میزان تولید و نقش آن در تأمین انرژی در تغذیه، چهارمین محصول می­باشد. از سوی دیگر، تولید و فرآوری سیب‌زمینی نقش به‌سزائی در ایجاد فرصت‌های شغلی دارد. طیف وسیعی از محصولات غذایی از جمله: پودر سیب‌زمینی، چیپس، کنسانتره، ترشی و حتّی تولید واکسن از پسماندهای آن به‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم از این محصول به‌دست می‌آیند.براساس آخرین آمار وزارت جهاد کشاورزی در سال 1397، ایران دارای سطح زیرکشت 150 هزار هکتار و تولید بیش از 5 میلیون تن سیب‌زمینی بوده است (7). برنامه انتقال یافته‌های تحقیقاتی برنامه‌هایی هستند که با مشارکت محقق، کارشناس ترویج و یا مروج و کشاورز برای تولید فناوری و یا انطباق آن در شرایط کشاورزان به مورد اجرا گذاشته می‌شوند. این برنامه‌ها شامل: طرح­ها و پروژه‌های تحقیقی ـ تطبیقی، تحقیقی ـ ترویجی و تسریع انتقال یافته‌ها می‌باشد. به‌منظور اجرای این طرح­ها، افرادی که از واحدهای مختلف سازمان جهاد کشاورزی استان انتخاب شده‌اند؛ تحت عنوان مسئول، مجری و یا همکار در اجرای طرح­ها همکاری می‌نمایند و کشاورزان نیز قبل از اجرای طرح، توسط برگزارکنندگان، درباره اهداف و نحوه اجرای طرح و نوع همکاری‌هایی که می‌بایست با طرح داشته باشند، توجیه می‌شوند. با توجّه به اهمیّت اقتصادی و اجتماعی سیب‌زمینی در تأمین بخش قابل توجهی از نیاز غذائی جامعه و هم‌چنین جایگاه این محصول در ایجاد فرصت‌های شغلی به‌ویژه در استان اردبیل، در این تحقیق به بررسی آثار انتقال یافته‌های تحقیقاتی بر عملکرد سیب‌زمینی‌کاران استان پرداخته شده است.سیب‌زمینی به‌دلیل دارا بودن ارزش غذائی بالا و قیمت پائین آن، همواره نقش به‌سزائی در تغذیه و سلامت انسان داشته و از جایگاه بسیار ویژه‌ای در تأمین امنیت غذایی بشر برخوردار بوده است. از سوی دیگر، سیب‌زمینی در مقایسه با محصولات رقیب خود از جمله: برنج و گندم، به‌مراتب ارزان­تر و قابل دسترس‌تر می‌باشد. بدین منظور، از سوی سازمان خواربار و کشاورزی وابسته به سازمان ملل متّحد (فائو)، سال 2008 میلادی به‌عنوان سال بین‌المللی سیب‌زمینی نام‌‌گذاری شد. براساس آخرین آمار فائودر سال 2018 میلادی، ایران با سطح زیرکشت  149 هزار هکتار و تولید 5 میلیون تن سیب‌زمینی، رتبه سیزدهم در بین تولیدکنندگان این محصول را دارا بوده است (9). 

حسن­پور و همکاران (1385) با مطالعه بازده مخارج در تحقیقات رقم‌های جدید جو دیم در استان‌های کهکیلویه و بویراحمد و کرمانشاه، گزارش کردند که استفاده از رقم­های اصلاح‌شده جو دیم، معادل 8592 هزار تن تولید این محصول را در این دو استان افزایش داده است (2). حسینی و همکاران (1385) با بررسی نرخ بازده اجتماعی تحقیقات به­نژادی چغندرقند رقم رسول، نتیجه گرفتند که رقم رسول چغندرقند، دارای نرخ بازده داخلی اجتماعی سرمایه‌گذاری برای توسعه این رقم برابر 117 درصد می‌باشد. هم‌چنین صرفه‌جویی ارزی حاصل از معرفی این رقم در اثر کاهش واردات شکر را، 7/28 میلیون دلار در سال برآورد کردند (3). زمانی میان‌دشتی و ملک ‌‌محمّدی (1388) با بررسی عوامل مؤثر بر اثربخشی طرح‌های انتقال یافته‌های بخش کشاورزی استان فارس از دیدگاه برگزارکنندگان، گزارش کردند که برخورد خوب و توأم با احترام برگزارکنندگان طرح با کشاورز همکار، نگرش مثبت کارکنان ترویج نسبت به فناوری‌های پیشنهادی و انتخاب مناسب زمان و فصل اجرای طرح به‌ترتیب مهم‌ترین این عوامل بودند (4). سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (1388) در گزارشی به ارائه آمار عملکرد انتقال یافته‌های تحقیقاتی سیب‌زمینی پرداخت. نتایج به‌دست آمده از انتقال یافته‌های تحقیقاتی در سیب‌زمینی نشان داد که با انجام صحیح و به‌موقع عملیات کاشت، داشت و برداشت بر مبنای نتایج حاصل از تحقیقات انجام‌شده و با رعایت دستورالعمل‌های فنی مربوط، هزینه‌های تولید حداقل تا 20 درصد کاهش و عملکرد و کیفیت تولید، بهبود یافته است (5).

شهابی و همکاران (1391) در مطالعه‌ای، اثرات آموزش‌های ترویجی بر عملکرد دامداران شهرستان فریدن را مورد بررسی قرار دادند و نتیجه گرفتند که آموزش‌های ترویجی، تأثیر مثبتی بر ارتقای آگاهی‌های شغلی و سطح مهارت‌ها و به­کارگیری شیوه‌های نوین دامداری دارد (6). امیرخانی و همکاران (1392) با ارزیابی عوامل تأثیرگذار بر میزان استفاده کشاورزان از روش‌ها و فناوری‌های مدیریت خشکسالی در شهرستان ورامین، اعلام نمودند که متغیرهای میزان مشارکت اجتماعی و میزان استفاده از خدمات شرکت‌های خدمات مشاوره‌ای از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر انتقال و به‌کارگیری فناوری‌ها می‌باشد (1). آراجی[1] (1989) اثرات سرمایه‌گذاری عمومی در تحقیقات گندم بر عملکرد این محصول را در غرب آمریکا مورد بررسی قرار داد و نتیجه گرفت که سرمایه‌گذاری در زمینه تحقیقات گندم در دوره مورد مطالعه، موجب افزایش عملکرد این محصول به‌میزان 5/76 درصد شده است (8). مونزکاناواته و هیپولا[2] (2010) با بررسی ساختار انتقال اطلاعات در بخش کشاورزی در کشور اسپانیا، گزارش کردند که ساختار انتقال اطلاعات در بخش کشاورزی این کشور عمدتاً دولتی بوده و تنها تعداد محدودی از شرکت‌های خصوصی در این امر مشارکت دارند. ضمن این که، دولت اسپانیا در انتقال یافته‌های تحقیقاتی به‌صورت موفّق عمل نکرده و بخش خصوصی نیز از توانمندی لازم برای انتقال یافته‌های تحقیقاتی برخوردار نبود (10).

بر این اساس، با در نظر گرفتن جایگاه منحصر به فرد استان اردبیل در تولید سیب‌زمینی در کشور، تحقیق حاضر در نظر دارد اثرات  اقتصادی و فنّی انتقال یافته­های تحقیقاتی در مزارع سیب‌زمینی این استان را مورد بررسی قرار دهد. مسئله اصلی این است که سطح کیفی و کمی محصول برای تأمین نیاز جامعه مصرف‌کننده از طریق نتایج تحقیقات انجام‌شده، بهبود یابد و قیمت عرضه آن نیز با کاهش هزینه­های تولید و افزایش میزان تولید در واحد سطح، کاهش یابد تا اقشار کم درآمد جامعه بتوانند با قیمت مناسب آن را تهیه کنند.